Vandaag trakteer ik jullie graag op een artikel vol winterse gezelligheid. December is een koude, donkere maand in het Noorden. Kerst is er een belangrijke gebeurtenis. Het brengt wat licht in de duisternis. Dat licht speelt een grote rol in heel wat Zweedse kersttradities.
Advent
Waar de advent bij ons wat op de achtergrond geschoven is, is de eerste advent in Zweden een dag die in het groot in de agenda’s gemarkeerd is. Scandinaviërs zijn kampioenen als het op huiselijkheid en gezelligheid aankomt en op ‘första advent‘ maken ze het thuis extra gezellig. Ze branden een eerste adventkaarsje (naast alle kaarsjes die ze sowieso al aansteken) en duiken in de keuken om koekjes te bakken. Pepparkakor om peperkoekenhuisjes te maken zijn populair. Ook op sociale media wensen ze elkaar een goede (eerste) advent toe. Dat herhalen ze ook de 3 zondagen daarna. De eerste advent is ook het moment waarop de meeste kerstmarkten starten (hoewel er vanaf begin november al kerstmarkten zijn). En ken je ook het verhaal van Gävlebocken? Je ziet, heel wat bijzondere Zweedse kersttradities!
Een nieuwe trend van de laatste jaren is novent, waarbij ze al van begin november aftellen naar de advent en het huis aankleden met winterse gezelligheid.
Julkalendern
Als je weet dat Jul het Zweedse woordje voor kerst is, dan kan je de betekenis van het woordje ‘Julkalendern’ wel afleiden. In Zweden staat/hangt/ligt in bijna elk huishouden een adventskalender. Maar Julkalendern is ook een tv-programma dat elke dag uitgezonden wordt. Het is gemaakt voor kinderen maar het hele gezin kijkt graag mee. Elk jaar is er een ander verhaal.
In Stockholm kan je elke dag om 18u15 naar Levande Julkalendern, een bijzondere ervaring. Elke dag opent een ander luikje in Gamla Stan.
Sankta Lucia
13 december is de naamdag van Sankta Lucia. Vroeger (voor de herberekening van de kalender) was dit de kortste dag van het jaar. De feestdag is op 13 december blijven staan. Dit is het echte startschot van de kerstperiode en één van de belangrijkste Zweedse kersttradities. Op 13 december wekken de kinderen hun ouders. Ze zingen Lucialiedjes en brengen hun ouders lussekatter (zoete saffraanbroodjes). In elk dorp is er wel een Luciaprocessie waarbij Lucia een krans met kaarsjes op haar hoofd draagt.
Julafton
De belangrijkste dag voor een Zweedse kerst is niet 25 december maar 24 december. Kerstavond of julafton wordt in familiekring gevierd. Het begint al om 15u als iedereen verzamelt voor de tv. Elk jaar, en dat als sinds 1959, kijken de Zweden massaal naar Kalle Anka of Donald Duck. Maar liefst 3 tot 4 miljoen Zweden zitten dan voor de buis voor “From All of Us to All of You”.
Daarna maken ze zich op voor een bezoekje van de kerstman. Als de pakjes uitgepakt zijn, schuiven ze aan voor het kerstbuffet.
Op kerstdag houden ze het rustig. De restjes van het julbord worden opgegeten, ze trekken erop uit in de sneeuw (hoewel sneeuw in het zuidelijke deel van Zweden met kerst geen garantie is – zie ook “Sneeuwt het in Stockholm in de winter?”) en maken het gezellig thuis. Op annandag jul of tweede kerstdag doen ze ofwel op dezelfde manier verder, of ze pakken het dagdagelijkse leven weer op, of ze trekken naar de winkels waar de koopjes (mellandagsrea) beginnen.
Julbord
De meeste Zweden houden erg vast aan hun tradities. Zo kiezen ze elk jaar voor dezelfde gerechten. Een julbord of kerstbuffet is erg populair. Ook op restaurant kan je vanaf half november een julbord reserveren. Op dit kerstbuffet tref je ingelegde haring, Zweedse balletjes, bietensalade, gravad lax (gemarineerde zalm), leverpaté, knäckebröd, Janssons frestelse (soort aardappelgratin), gubbröra (ei met ansjovis) en de kerstham of julskinken. Naast glögg serveren ze ook kerstbier (julöl) of julmust (een soort kerst-cola). Als dessert eten ze kerstpap.
Tjugondedag jul
In sommige gezinnen zetten ze de boom tijdens de advent. Anderen wachten tot de dag voor kerst. Heel wat mensen halen hun boom nog recht uit de natuur. Bij de meesten blijft de boom staan tot 20 dagen na kerst of tjugondedag jul. Deze dag wordt soms ook Knutsdagen genoemd en is de dag waarop ze alle kerstversieringen weghalen.
Wil je graag het Zweedse kerstgevoel in huis halen? In Ikea vind je de typische kerstversiering, deeg voor peperkoekjes en zelfs julskinken. En met deze Spotify-lijst met kerstmuziek lijkt het alsof je echt in Zweden bent!
P.S. Volg je Take me to Sweden al op Facebook?
Zo vieren de Zweden kerst
Podcast The Swedest Thing
Luister zeker ook naar de podcastaflevering over een Zweedse kerst! De shownotes van deze aflevering vind je hier.
P.S. Beluister alle afleveringen van The Swedest Thing!
Pin for later
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.