Er is heel wat wat we kunnen leren van de Zweden. Op het vlak van gelijkheid, van zorg voor de natuur en qua manier van in het leven te staan. Uiteraard heeft Zweden ook zijn foutjes en gebreken maar over het algemeen hebben ze het daar goed voor mekaar. Tijd dus om even te kijken wat we kunnen leren van de Zweden. Hou je klaar voor een post vol clichés!
Work/life balance
Fika
Het moet zowat mijn favoriete woordje zijn van de laatste jaren. Mijn doel voor 2018 is duidelijk: ik wil iedereen buiten Zweden kennis laten maken met fika! Want geef toe, wat is er leuker dan elke dag even op pauze drukken en genieten van iets lekkers om te eten en drinken en van elkaars gezelschap. Kan trouwens ook wat me-time zijn.
Lagom
Een tweede Zweedse hippe term waar we wat van kunnen leren. Lagom is voor mij de sleutel tot een gelukkig leven. Het is niet letterlijk te vertalen maar betekent zoveel als ‘niet te veel, niet te weinig – net genoeg’. Die gematigdheid kan als ‘saai’ bestempeld worden maar gematigdheid en saai maken vaak wel gelukkig. Lagom gaat om slow living. Blijkt dat ik dat al deed/probeerde nog voor ik van deze term gehoord had.
Meer lezen over lagom? Check dan deze en deze leestip!
6-uren werkdag
Voor alle duidelijkheid: de 6-uren werkdag is geen standaard in Zweden maar er wordt wel volop mee geëxperimenteerd en uit de eerste resultaten blijkt dit voor alle betrokken partijen een win-winsituatie te zijn. Zeg nu zelf: tijdens een werkdag van 8 à 9 uur kan je toch niet de hele tijd even efficiënt en geconcentreerd bezig zijn? De werknemers die meedoen aan de 6-uren werkdag geven aan een betere balans tussen privé en werk te hebben gevonden. De ziektecijfers dalen spectaculair en het geluksgevoel gaat erop vooruit.
Arbeidsklimaat
Stockholm is gekend voor zijn start-up scène. Het arbeidsklimaat is Zweden is een uitstekende voedingsbodem voor creatieve en digitale bedrijven. Spotify, Skype en Soundcloud zijn maar enkele van de bedrijven die hun roots in Zweden hebben.
Ook hier zou ik het over fika kunnen hebben. Maar het gaat veel verder dan dat: onbetaald verlof nemen als je gewone verlof op is, is in Zweden vrij normaal. Op tijd stoppen met werken om de kinderen zelf van school te kunnen halen of op vrijdagmiddag vroeg stoppen om naar je zomerhuisje te rijden,… geen enkele collega zal er een opmerking over maken. De flexibiliteit geldt wel in beide richtingen: als er belangrijke deadlines zijn, wordt van iedereen verwacht dat ze een tandje bijsteken. Rond midzomer zijn bepaalde bedrijven enkele weken dicht: ‘sommarstängt’ of ‘zomergesloten’.
Gelijkheid man/vrouw
De gelijkheid tussen man en vrouw is één van de pijlers van de Zweedse samenleving. Zweden was het eerste land ter wereld om in de wetgeving de gelijkheid tussen man en vrouw op te nemen. Ze hebben er geen quota voor nodig om ook vrouwen op sleutelposities in directiecomités aan te werven. Het is een vanzelfsprekendheid. Naast deze gelijkheid man/vrouw is er ook de wet van Jante die zegt dat iedereen gelijk is en niemand zich dus beter moet voelen of voordoen dan een ander. Daarover valt veel te zeggen en dus volgt er nog wel eens een apart artikel.
Genderneutraliteit
Volgend op de gelijkheid tussen man en vrouw, is ook het begrip genderneutraliteit erg ingeburgerd in Zweden. Ouders kiezen ervoor om hun kinderen zowel met auto’s als met poppen te laten spelen. Kledingmerken verlaten de traditionele paden dat roze voor meisjes is en blauw voor jongens. Ze laten hun kinderen de vrije keuze. Wil het meisje op voetbal? Prima! Wil de zoon een roze fiets? Ook goed. Zo leren de kinderen dat ze niet in hokjes moeten denken en kunnen ze vrijer ontwikkelen. Ze moeten zich immers niet gedragen naar de verwachte standaarden.
Ouderschapsverlof
Het ouderpaar krijgt 480 dagen ouderschapsverlof dat ze tussen de partners mogen verdelen, waarbij ze elk minstens 3 maanden moeten opnemen. Doen ze dat niet, dan vervallen deze 3 maanden. Doordat op deze manier ook de vaders enkele maanden van het werk afwezig zijn, belemmert zwangerschapsverlof of ouderschapsverlof de carrière van de moeders niet.
Dit ouderschapsverlof zorgt ook voor de term ‘lattepappa‘. Dit zijn vaders die tijdens hun ouderschapsverlof met de kinderen afspreken voor een kopje koffie. Het is in Zweden een heel gewoon zicht om de papa (om het clichébeeld volledig te maken, met een ‘man bun‘) de Bugaboo Donkey te zien voortduwen.
De ouders kunnen dus met gemak een hele periode afwezig zijn van het werk om daarna gewoon naar hun oude positie terug te keren. Bovendien zorgt het over het algemeen voor een betere band met hun kinderen.
Respect voor de natuur
Zweden leven dichter bij de natuur. Ze zijn dan ook omgeven door kilometerslange bossen en meren. Zelfs in grootsteden als Stockholm of Göteborg is groen of water nooit ver weg. Ze beseffen als geen ander dat ze zorg moeten dragen voor de natuur en dragen het milieu een warm hart toe.
Allemansrätt
Het Allemansrätt of Allemansrecht bepaalt dat je in Zweden (en ook in Noorwegen en Finland) privé-grond mag betreden om er van de vrije natuur te genieten. Je mag er een nachtje je tent opzetten om te kamperen (buiten het zicht van huizen!), wandelen, fietsen, zwemmen en varen. Je kan er bepaalde bloemen, bessen en paddenstoelen plukken. Jagen en vissen is verboden. Daarnaast mag je de natuur niet beschadigen en de eigenaar niet verstoren.
Buitenlucht en zon
De korte winterdagen zorgen ervoor dat de Zweden geleerd hebben om er alles uit te halen. Van zodra er een straaltje zon te zien is, hoe koud het ook is, trekken de Zweden naar buiten en lopen de terrasjes vol. Ze weten dat vitamine D hun geluksniveau goed doet. Het gaat zelfs verder. Ook als het weer niet meezit, trekken ze naar buiten. In Zweden is er namelijk geen slecht weer, enkel slechte kledij. ‘Det finns inget dåligt väder bara dåliga kläder’ (er is geen slecht weer, enkel slechte kledij) zal zowat het meest gezegde zinnetje zijn. Soms al schertsend want uiteraard hebben ze ook soms hun buik vol van het wisselvallige weer!
Veel beweging
Volgend op het voorgaande: op elk uur van de dag zie je in en buiten de steden Zweden in beweging: van power-walking tot joggen, van langlaufen tot de ‘ute gyms’ of buitengyms. Ze genieten met volle teugen van de buitenlucht en de natuur. De gemiddelde Zweed vindt het ook leuk om een stevige work-out te doen of te trainen. Misschien een compensatie voor de vele fika’s?
Kraantjeswater
In Zweden kan je amper gebotteld mineraalwater vinden. Waarom zouden ze ook het lekkere, frisse water dat overal in het land uit de kraan komt, in plastiek bottelen? Een must als je naar Zweden reist is dus een herbruikbare waterfles.
Dat zeer drinkbaar kraantjeswater wordt gefilterd uit de Zweedse meren. Een extra goede reden om milieubewust te leven: je wil je eigen drinkwater natuurlijk niet verontreinigen. Door kraantjeswater te drinken besparen ze bovendien heel wat afval.
Verder zijn ze zich ook goed bewust van geen water te verspillen. De Zweedse koning wist zich enkele jaren geleden nog op te merken door te verkondigen dat een bad in huis verboden zou moeten worden omwille van de waterverkwisting die daarmee gepaard gaat.
Biologisch en gezond eten
Als ik onderweg ben is het vaak niet eenvoudig om iet of wat gezond te eten. In Stockholm en de rest van Zweden is dat over het algemeen een stuk makkelijker. Overal vind je wel biologische, gezonde en/of vegetarische gerechten. De nordic kitchen gaat er prat op met biologische, seizoensgebonden en lokale producten te koken. Omdat het lekker is. En ook omdat het gezond en milieuvriendelijker is.
Vergeet daarbij ook niet restaurants als Djuret in Stockholm waarbij ze alles van het dier proberen te gebruiken om zo weinig mogelijk te moeten weggooien of restaurants/warenhuizen die ook ‘gekke groenten’ zoals kromme komkommers in hun aanbod opnemen.
Respect voor elkaar
Wat me elke keer opvalt in Zweden is hoeveel respect mensen er voor elkaar hebben. Dat gaat van kleine dingen als respect hebben voor de persoonlijke ruimte van iemand tot respect hebben voor het feit dat iemand anders een andere mening kan en mag hebben. Elkaar in zijn/haar waarde laten.
Op tijd komen
7 uur is in Zweden ook echt 7 uur en niet 5 minuutjes later. Vergaderingen beginnen stipt en ook als je om 20u30 op een feestje verwacht wordt, duikt iedereen stipt op tijd op. Het is een vorm van respect om de ander niet te laten wachten want tijd is kostbaar. Laatkomers noemen ze tijdsoptimisten.
In de rij staan
Aan de bushalte, in de winkel,… overal gaan Zweden in de rij staan. Het clichébeeld van een rij wachtende Zweden die zwijgzaam op een rijtje staan klopt! Niemand klaagt over de lange rij maar wacht geduldig zijn/haar beurt af. Owee als je probeert voorbij te steken. Niemand zal je erover aanspreken maar de blikken zeggen genoeg. Enkel bij het opstappen op de bus/metro/trein geldt dit respect voor elkaar blijkbaar niet: terwijl er nog mensen proberen afstappen, drummen ze al om op te stappen. Dan is het elk voor zich!
Gezelligheid
Bij gezelligheid of ‘hygge’ denken we meteen aan Denemarken maar ook de Zweden kennen er wat van en hebben hier ook hun eigen woordje voor: mysig. In Scandinavië zijn ze meesters in gezelligheid. Volgens mij is het een van hun trucjes om de lange donkere winters te overleven: ze nestelen zich onder een dekentje op de zetel, branden kaarsjes en genieten van een dampende kop koffie/thee/warme chocomelk.
Ook mysig: gezellig samenzijn tijdens het midzomerfeest of na een wandeling door de sneeuw een vuurtje maken en buiten fika doen! De kerstperiode is in Zweden ook een heerlijke tijd waarbij de gezelligheid hoogtij viert.
Wat eigenlijk een praktisch ding is, zorgt ook voor dat huiselijke gevoel. Van zodra je een Zweedse woning betreedt, doe je je schoenen af. Op kousenvoeten voel je je meteen thuis. Naast het feit dat je zo de sneeuw en de modder van buiten niet mee naar binnen brengt, zorgt op blote voeten of op je sokken er ook voor dat je geluksgevoel omhoog gaat. Probeer het zelf maar!
Design en muziek
Ik geloof dat het ook de lange koude en donkere winters zijn die ervoor zorgen dat de Zweden zo goed zijn in design en in muziek. Bovendien wonen de Zweden over het algemeen vrij klein en handige woonoplossingen zijn dus eerder een noodzaak. In combinatie met de ‘mysig’-factor is het dus vanzelfsprekend dat ze dit ook mooi proberen ontwerpen.
Een avondje rond het haardvuur is dan weer erg inspirerend om muziek te maken. Muziek is één van de belangrijkste exportproducten van Zweden. Uiteraard denken we aan ABBA. Maar ook Roxette, Europe, Neneh Cherry, Emilia, The Cardigans, Alcazar,… komen allemaal uit Zweden. Bovendien zitten er in Zweden enkele topproducers die mee verantwoordelijk zijn voor het geluid van heel wat internationale sterren.
Kan jij nog andere dingen aanvullen die we van de Zweden kunnen leren? Kan je ook zaken bedenken waar de Zweden het niet zo voor elkaar hebben?
