Het reisverslag van het eerste deel met de Inlandsbanan door Zweden kon je eerder al lezen. Na een verkwikkende overnachting in Clarion Grand Östersund zat ik de volgende ochtend alweer op het rode treintje. Inlandsbanan zou me van Östersund (Jämtland) meenemen naar Gällivare (Lapland) in het noorden.
De Inlandsbanan rijdt enkel van half juni tot eind augustus. Ook in de winterperiode is er een (beperkte) dienstregeling. Onderweg zijn er verschillende stops. Soms bleef de trein even stilstaan voor fika, om iets te eten, een museum te bezoeken,… en reed ik daarna weer mee verder. Andere keren koos ik ervoor om af te stappen en een nachtje te wildkamperen om dan de volgende dag weer met de trein verder te reizen. De treinreis met Inlandsbanan tussen Östersund en Gällivare is slow travel ten top.
Het rode treintje is echt fotogeniek in het boslandschap in Zweden. Uren aan een stuk zie je het landschap door je raampje voorbij passeren. Toch verveelt het geen moment. We zagen rendieren, unieke vogels, kunstwerken, watervallen, indrukwekkende bruggen,…
Bij het vertrek uit Östersund viel al meteen op dat er meer volk op de trein zat. De helft van de wagon was ingenomen door een groep van Great Rail Journeys. Ik zag ook enkele bekende gezichten van de dag ervoor weer opstappen.
De werkmannen van Inlandsbanan
Het treinspoor Inlandsbanan tussen Kristinehamn – Mora – Östersund en Gällivare was vooral bedoeld voor goederenverkeer. Het traject is 1300 km lang en is bijna volledig met de hand gelegd. Zo’n houten balk onder de treinsporen weegt zo’n 70 tot 100 kg! In 1936 was de Inlandsbanan compleet en een jaartje later werd het treinspoor in gebruik genomen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog passeerden elke week zo’n 12.000 soldaten via de Inlandsbanan. Zweden kreeg hier veel kritiek op.
Het was een hard leven voor de werkmannen. Ze draaiden werkdagen van 12u. Door het gebruik van chemicaliën was het ook geen gezond werk. Bovendien moesten ze slijtage aan hun werktuigen zelf betalen! Het werkmateriaal werd ’s morgens en ’s avonds gewogen. Door slijtage woog het ’s avonds vaak meer en dat gewichtsverschil moesten de werkmannen dan zelf betalen.
Het harde leven leidde tot een hoog drankverbruik wat op zijn beurt dan weer tot veel vechtpartijen leidde. De buurtbewoners waren dus niet zo opgezet met de bouw van de Inlandsbanan. De overheid probeerde tussen te komen en drinken tijdens de werkuren te verbieden maar dit resulteerde in protest van de werklui. Uiteindelijk mochten ze hun liqueur toch behouden.
Vilhelmina
Bossen en meren wisselen elkaar af, kilometers lang. Hoe noordelijker we komen, hoe meer meren we passeren. Terwijl ik uit het raam staar, vraag ik me af hoe het er hier in de winter uitziet. Een medepassagier verwoordt het als volgt: het is een plezier om hier rond te kijken. Ik kan haar alleen maar gelijk geven.
Vilhelmina Norra is een van de stopplaatsen van de trein. In het dorpje Vilhelmina wonen amper een paar 1000 inwoners. Er is in de onmiddellijke omgeving van alles te doen. Iets wat de vele toeristen in de zomermaanden zeker kunnen appreciëren. Toch voelt het op geen enkel moment toeristisch. Je kan er met gemak een plekje uitzoeken om te wildkamperen zonder dat je de hele dag andere mensen tegenkomt.
M. Bergmans Fisk
Een van de niet te missen adresjes van Vilhelmina ligt vlak aan het treinstation van Vilhelmina Norra. Het restaurant Bergmans is niet zomaar een restaurant. Naast het restaurant is het ook een visrokerij en er is ook een winkeltje waar je de gerechten en de ingrediënten kan kopen. De chef-kok won al 5 keer een prestigieuze wedstrijd voor artisanale gerechten. Proef dus zeker eens de warmgerookte zalm (varmrökt pepparlax).
Niet alleen treinreizigers stoppen hier. Ook voor wie met de fiets of met de auto op reis is, is dit een prima plek voor een pauze. Er zijn enkele picknickbanken opgesteld, er is een grilplaats en de kinderen kunnen zich uitleven op het speelplein of bij de kleine boerderijdieren die er hun verblijf hebben.
Ulrikfors, het eerste ‘hotel’ van Zweden
Een ander dorpje langs de spoorlijn is Ulrikfors. Hier bevindt zich een oude gevangenis waar de lichtere criminelen (dronken rijden, diefstal,…) naartoe gestuurd werden. Het was geen echte gesloten gevangenis. De gevangenen werkten in het plaatselijke timmermanbedrijf of in het bos. Ze kregen de kans er een opleiding te volgen, samen met vrije burgers. Hun vrouwen en vriendinnen konden op bezoek komen en een huisje huren. Vandaar dat ze ook wel eens zeggen dat het eerste hotel van Zweden hier in Ulrikfors te vinden is. Zo’n anekdotes van de treinbegeleiders geven de treinreis met Inlandsbanan van Östersund tot Gällivare een echte meerwaarde.
Grillplats
De Zweden zijn kampioen als het op barbecuen aankomt. Bij zowat elke picknickplaats vind je ook een publieke barbecue of grill. Deze zijn uitzonderlijk goed onderhouden. Het spreekt voor zich dat je de plek na gebruik ook weer netjes achterlaat.
Ook in Hoting staat een korte stop op het programma. Hier kan je een oude locomotief zien staan. Er wonen nog geen duizend personen in het dorpje.
Storuman
Het stationsgebouw van Storuman is in 1923 gebouwd. Sinds 1986 behoort het tot het Unesco Werelderfgoed. Storuman heeft een wat oudere bevolking. 25-30% van de inwoners is 65-plusser. In Lapland is medische hulp soms wat verderaf. Storuman beschikt over een medisch centrum. Het zou een opleidingscentrum worden voor medische zorgen in afgelegen gebieden voor zowel Zweedse als buitenlandse dokters.
TV-kijktip: toen ik enkele weken geleden een nieuw programma via SVT Play bekeek, klonk de naam van het dorpje me bekend in de oren. Wie een woordje Zweeds spreekt moet zeker eens naar Storuman Forever kijken. Het gaat over 2 topatleten uit het dorp die de rest van het dorp willen overtuigen milieuvriendelijker te gaan leven.
Vindelälven
Wat verder rijdt de trein over Vindelälven. Er stroomde veel water door de rivier. Dit kwam doordat al het ijs en de sneeuw van de bergen aan het smelten was en zich via de rivier een weg naar beneden baande. De Zweedse componist Evert Taube schreef een lied na het zien van de Vindeälven. Hier ligt een van de grootste natuurreservaten van Europa. Ook de befaamde Kungsleden passeert hier.
Tip: je hebt het spectaculairste zicht als je aan de linkerkant van de trein plaatsneemt.
Aan boord van Inlandsbanan
Op eenvoudige vraag mag je een kijkje nemen bij de treinbestuurder. Niets is trouwens teveel voor het personeel aan boord van Inlandsbanan. Wij hadden 2 gidsen aan boord die ons voorzagen van anekdotes, stukjes geschiedenis en deskundige uitleg over wat we door ons raampje zagen. Je kan bij hen ook terecht om drankjes, fika of zelfs souvenirs te kopen. Ze kunnen je ook helpen met het boeken van logies of het aanwijzen van toffe plekjes om te kamperen. Ook de conducteur was heel klantgericht.
Sorsele
In Sorsele zit in het stationsgebouw een museum: het Inlandsbanemuseum. Dat bezocht ik op de terugweg. Sorsele telt 2500 inwoners. Toch bevinden zich 29 verschillende nationaliteiten in deze gemeente. Het merendeel zijn Duitsers en de recente jaren kwamen er ook heel wat vluchtelingen bij die een integratieprogramma volgden.
In mijn notities las ik dat we hier blijkbaar ook 2 kraanvogels gezien hebben. Ik herinnerde me wel nog dat we met de trein moesten stoppen omdat er een kudde rendieren op de weg stond.
De volgende halte was Arvidsjaur. In en rond de 3 sami-dorpen hier wonen zo’n 10.000 rendieren. De trein wisselt hier van rijrichting. Wat verder rijden we over een 90 meter lange brug over de rivier Piteälv. Dit is een snelstromende rivier van zo’n 400 km die uitmondt in Noorwegen. De brug is gebouwd tussen 1933 en 1935 en is een gecombineerde auto/treinbrug.
De poolcirkel
We naderden de meest gefotografeerde plek van Inlandsbanan: de poolcirkel. Eerlijkheidshalve voegen de gidsen er wel aan toe dat de echte poolcirkel enkele honderden meters verder ligt. De vele toeristen (en ik ook) kiezen voor een foto bij het bord of bij de steentjes die de poolcirkel moeten aanduiden.
Boven de poolcirkel gaat de zon in de zomer niet onder. In de wintermaanden is het gedurende enkele weken omgekeerd en komt de zon niet boven de horizon. Leuk om weten: als passagier van Inlandsbanan krijg je, bij het oversteken van de poolcirkel, een (gratis) certificaat dat je wel zelf moet invullen. Een leuk souvenir. Voor mij was het al de derde keer dat ik boven de poolcirkel was. De eerste keer was in Noorwegen, toen ik bij Harstad op het wrak van de Belgica ging duiken. Daarna was ik voor het werk in Rovaniemi. (Over de Belgica en Rovaniemi kan je lezen op Living by the Sea.) Vorig jaar was dus de eerste keer in Zweden.
Vaikijaur
Tussen de poolcirkel en Jokkmokk rijdt het rode treintje door de enige tunnel van de spoorlijn. Vajkijaur is een deel van Jokkmokk. Hier houdt de trein een vrij lange stop. Ideaal om even op verkenning te gaan rond het gelijknamige meer.
Aan het water staan infoborden over Laponia en de Sami. Er zijn ook enkele barbecueplaatsen voorzien. Toen wij er waren was er een fikse wind. Ik had op voorhand voor muggen gevreesd en had maar liefst 3 verschillende anti-muggenproducten mee maar ik had geluk. De muggen bleken dat jaar wat later te zijn en dus heb ik van de hele reis eigenlijk maar 1 muggenbeet opgelopen en dat was in Stockholm.
De autoweg 45 loopt vrij parallel aan de Inlandsbanan. Vlakbij het water stonden enkele caravans geparkeerd. Vooral Zweden maar ik spotte ook een Nederlandse nummerplaat. Op wat wolkjes na, was de lucht helemaal opgeklaard. Het was echt genieten!
Van Vaikujaur ging het naar Gällivare, de eindbestemming van deze trein. Gällivare is de plek waar Max Burgare zijn eerste vestiging had. Ik verbleef er zowel op hotel, als op een camping.
Van Gällivare reisde ik door naar Kiruna. Ook sliep ik een nachtje in het ijshotel. De terugreis naar Mora deed ik ook met Inlandsbanan. Er zijn minder mensen die ook zuidwaarts met Inlandsbanan reizen. Toch is ook die treinrit zeker de moeite waard. Daarover lees je meer in deel 3.
Pin for later
Infographic Inlandsbanan van Östersund tot Gällivare
Pin for later
Podcast The Swedest Thing
Luister zeker ook naar de podcastaflevering over het Noorden van Zweden! De shownotes van deze aflevering vind je hier.
Dag Heidi Op NPO was vorige week met Rail Away van de EO in 2 uitzendingen je beschreven treinreis te zien! De moeite waard om het terug te kijken! groetjes Ineke
Ja, ik deelde het op Facebook voor de Nederlandse volgers/lezers 🙂 Denk niet dat we dit in België kunnen terugkijken.